Sztuczne jeziora to zbiorniki wodne utworzone przez człowieka, najczęściej przez przegrodzenie rzeki tamą lub zalanie wyrobisk. Ich podstawowym celem jest retencja wody, produkcja energii, ochrona przeciwpowodziowa, rekreacja lub zaopatrzenie w wodę.
Najpopularniejsze rodzaje sztucznych zbiorników to:
- Zbiorniki zaporowe – powstałe przez budowę tamy (np. Jezioro Solińskie).
- Zbiorniki powyrobiskowe – zalane dawne kopalnie i wyrobiska (np. Jezioro Tarnobrzeskie).
- Zbiorniki retencyjne – magazynujące wodę na potrzeby rolnictwa lub przemysłu.
- Zbiorniki rekreacyjne – stworzone z myślą o kąpieliskach, żeglarstwie czy turystyce.
W Polsce wiele takich zbiorników pełni dziś funkcje wielozadaniowe, łącząc gospodarkę wodną z rekreacją i ekologią.
Jaki jest największy zbiornik sztuczny w Polsce?
Największym sztucznym zbiornikiem wodnym w Polsce jest Jezioro Solińskie, położone w Bieszczadach, na rzece San.
Podstawowe dane:
- Powierzchnia: ok. 22 km²
- Pojemność: ok. 472 mln m³
- Głębokość maksymalna: ponad 60 m
- Rok powstania: 1968 (ukończenie zapory w Solinie)
Zbiornik pełni wiele funkcji: chroni przed powodzią, zasila elektrownię wodną, a także stanowi popularne miejsce wypoczynkowe. Ze względu na malownicze położenie i dużą czystość wody, jest także atrakcją turystyczną i żeglarską.
Inne duże sztuczne zbiorniki w Polsce
Choć Jezioro Solińskie wyróżnia się największą pojemnością retencyjną, to pod względem powierzchni największym zbiornikiem jest Jezioro Włocławskie, utworzone na Wiśle. Zbiornik ten rozciąga się na długości ponad 50 kilometrów i ma powierzchnię około 75 km². Powstał w 1970 roku i pełni istotną funkcję w regulacji poziomu Wisły oraz produkcji energii wodnej.
Warto też wspomnieć o:
- Jeziorze Zegrzyńskim (≈ 33 km², woj. mazowieckie) – zbiornik rekreacyjny i retencyjny dla Warszawy, powstały przez spiętrzenie Bugu i Narwi.
- Jeziorze Czorsztyńskim (≈ 11 km², woj. małopolskie) – malowniczo położone u stóp Pienin, chroni przed powodziami w dolinie Dunajca, a także służy turystyce i energetyce.
Każdy z tych zbiorników pełni różne funkcje: od ochrony przeciwpowodziowej, przez produkcję prądu, aż po rekreację i poprawę bilansu wodnego regionów. Dzięki temu sztuczne jeziora stały się trwałym i ważnym elementem polskiego krajobrazu hydrologicznego.
Czy jezioro może być sztuczne?
Tak, jezioro może być sztuczne. W rzeczywistości wiele zbiorników wodnych nazywanych dziś jeziorami nie ma naturalnego pochodzenia, lecz zostało stworzonych przez człowieka. W takim przypadku określenie „jezioro” odnosi się bardziej do formy i funkcji niż do geologicznego pochodzenia.
Sztuczne jeziora powstają głównie przez:
- budowę tam i zalanie doliny rzeki,
- zalanie kopalń odkrywkowych,
- wykopanie i uformowanie niecki pod kąpielisko lub zbiornik przeciwpożarowy.
Mimo że są dziełem człowieka, z czasem sztuczne jeziora zyskują cechy naturalnego ekosystemu – rozwija się roślinność, pojawiają się ryby i ptaki wodne, a zbiornik staje się ważnym elementem lokalnego krajobrazu.
